Właściwości fizykochemiczne
Ciało stałe, bezbarwne, prawie bez zapachu.
Synonimy
Acidum acetylsalicylicum, Aspirinum, Polopiryna, kwas acetoksobenzoesowy
Postaci leku recepturowego
proszki, czopki
Działanie/zastosowanie
Kwas acetylosalicylowy wykazuje szerokie spektrum działania w zależności od zastosowanej dawki. W mniejszych dawkach (75 – 325 mg na dobę) działa antyagregacyjnie. Efekt antyagregacyjny związany jest z blokowaniem COX-1 w płytkach krwi, w związku z czym nie powstaje tromboksan i krzepliwość krwi jest zahamowana. Stosowany profilaktycznie u pacjentów z grupy podwyższonego ryzyka wystąpienia choroby niedokrwiennej serca, zawału, udaru niedokrwiennego, także u pacjentów z wszczepionymi bypassami oraz po angioplastyce naczyń wieńcowych, u chorych z niedrożnością tętnic oraz innymi chorobami naczyń krwionośnych.
Natomiast w większych dawkach daje efekt przeciwbólowy, przeciwzapalny, przeciwgorączkowy oraz przeciwreumatyczny. Stosowany w różnego rodzaju bólach w dawce jednorazowej 500-1000mg, nie powinno przekraczać się 4g na dobę. Kwasu acetylosalicylowego nie stosuje się w przypadku bólów menstruacyjnych, gdyż może wpływać na obfitość i czas trwania krwawienia. Działanie przeciwzapalne występuje przy dawce kwasu acetylosalicylowego 4g – 6g (dopiero w takiej dawce będzie blokował też COX-2), dlatego ta właściwość aspiryny zwykle nie jest wykorzystywana, ponieważ przekracza dawkę dobową.
Rozpuszczalność
w wodzie: 3,3 g/l (20st.C), 10 g/l (37st.C)
w etanolu: 200 g/l (20st.C)
Gęstość
nie dotyczy
Trudności/ niezgodności
Kwas acetylosalicylowy jest czuły na wilgoć, dochodzi do jego hydrolizy na kwas salicylowy i octowy. Może wystąpić niezgodność w proszkach zawierających składniki wilgotniejące. Sposobem na rozwiązanie takiej niezgodności jest rozdzielenie składników podatnych na wilgotnienie i wydanie ich osobno. Proszki wilgotniejące należy przechowywać szczelnie zamknięte, nie powinny być rozsypywane do opłatków skrobiowych.
Dawka max.
Przykłady recept
Rp.
Belladonnae extr. sicci 0,02
Acidi acetylosalicylici 0,3
Methenamini 0,5
M.f. pulv.
D.t.d. No XX
D.S. 2 razy dziennie proszek
Rp.
Coffeini et Natr. benz. 4,0
Acidi acetylsalicylici 10,0
Codeini phosphatis 0,4
M.f. pulv.
Div. in part. aeq. No XX
Dodatkowe informacje
Działania niepożądane:
-silne wrzodotwórcze, by je zmniejszyć łączy się kwas acetylosalicylowy z glicyną, niestety wtedy zmienia się pH i zmienia się wchłanianie ASA)
-małopłytkowość, hipoprotrombinemia
-usposabia do krwawień i krwotoków
-szumy uszne, zaburzenia słuchu i wzroku
-nefrotoksyczność
-odczyny nadwrażliwości, reakcje skórne, astma aspirynowa
-zespół Reye’a – encefalopatia wątrobowa, występuje u dzieci w wieku do 12 roku życia leczonych aspiryną podczas zakażeń wirusowych.
Kwasu acetylosalicylowego nie należy stosować u pacjentów ze skazą krwotoczną, chorych dializowanych oraz z polipami nosa.
Źródła
- Karta charakterystyki produktu leczniczego
- Eliza Blicharska, Aptekarz Polski, Kwas acetylosalicylowy – więcej niż środek przeciwbólowy?, 2012
- Michał Nachajski, Aptekarz Polski, Higorskopia i euteksja, 2013
