Właściwości fizykochemiczne
Lepka, bardzo gęsta ciecz o czarnobrunatnej barwie i charakterystycznym zapachu przypominającym woń asfaltu.
Synonimy
Ichthammol, Ichthammolum, Ichtyolum, Ichtyol, Ammonii bituminosulfonas, ichtiol, ichtamol, sulfobituminian amonowy
Postaci leku recepturowego
roztwory, zawiesiny, emulsje, maści, pasty, czopki
Działanie/zastosowanie
Ichtiol wykazuje działanie ściągające, przeciwbakteryjne, słabe przeciwzapalne, odkażające, przeciwobrzękowe, miejscowo rozgrzewające oraz ułatwia odchodzenie ropy. Wchodzi w skład preparatów stosowanych w leczeniu trądziku, wyprysków skórnych, czyraków, owrzodzeń oraz w łuszczycy. W postaci 3% wodnego roztworu stosowany jest do irygacji w ginekologii.
Rozpuszczalność
miesza się z wodą (1:10) i glicerolem (1:9)
bardzo trudno rozpuszcza się w etanolu i olejach
Gęstość
1,15 g/cm3
Trudności/ niezgodności
- Ichtiol jest substancją mazistą trudną do odważenia. Jeśli jest to możliwe należy go odważać bezpośrednio do pudełka, na podłoże lub zmniejszyć ilość używanego sprzętu do minimum, by ograniczyć straty masy ichtiolu.
- Łatwiej rozpuszcza się na ciepło, należy jednak uważać, by nie podgrzać go za mocno, ponieważ może to prowadzić do wytrącenia nierozpuszczalnego osadu. Roztwory spirytusowe ichtiolu są niezwykle trudne do otrzymania, zwłaszcza przy użyciu wysokoprocentowego etanolu. Roztworów z ichtiolem nie należy sączyć.
- Ichtiol w czopkach stwarza ryzyko nierównomiernego zawieszenia substancji czynnej w całej objętości czopka, aby temu zapobiec, należy zemulgować ichtiol z lanoliną w stosunku 1:1.
- Sulfobituminian amonowy daje liczne niezgodności recepturowe, m. in. z benzokainą, papaweryną, atropiną, taniną, azotanem srebra, rywanolem, bromkami, kwasem salicylowym, płynem Burowa i z rezorcyną. Ichtiol reaguje też z wodą wapienną, a z solami cynku daje reakcję podwójnej wymiany.
Dawka max.
Przykłady recept
Rp.
3% Sol. Ichtyoli 300,0
M.f. solutio
Rp.
Detreomycini
Ichtioli aa 3,0
Spir. Vini. 70st. ad 100,0
M.f. solutio
Rp.
Ichtioli 8,0
Zinci oxidi
Talci veneti aa 20,0
Glycerini 10,0
Spir. Vini 70st.
3% Sol. Ac. borici aa ad 100,0
M.f. papka
Rp.
Ichtioli
Olei Betulae aa 2,0
Vaselini albi
Aq. dest. aa ad 100,0
M.f. unguentum
Dodatkowe informacje
Ichtiol wchodzi w skład farmakopealnych maści:
- Ammonii bituminosulfonatis unguentum (maść ichtiolowa)
- Unguentum contra congelationem (maść ichtiolowo-kamforowa przeciw odmrożeniom).
Współczynnik wyparcia sulfobituminianu amonowego wynosi 0,91
Źródła
- Karta charakterystyki substancji.
- S. Żurek, Farmacja praktyczna, Trudności recepturowe podczas wykonywania leków z ichtiolem, 2017.
- O. Sierpniowska, Aptekarz Polski, Ichtiol jako problematyczny składnik leku recepturowego, 2014.
